Özel Optimed Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nevzat Koç 40 hafta süren gebelik sürecine dair hafta hafta hamileliği anlattı.
Halk arasında hamilelik aylarla ifade edilirken, doktorlar hamilelik sürecini değerlendirirken gebelik haftasını esas aldıklarını belirten Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op Dr. Nevzat Koç, 40 haftalık gebelik dönemini şu şekilde anlattı:
Halk arasında hamilelik aylarla ifade edilirken, doktorlar hamilelik sürecini değerlendirirken gebelik haftasını esas aldıkları, en son görülen adetin başladığı gün gebeliğin başlangıcı kabul edilir ve toplam gebelik süresi 40 hafta olarak hesaplanır. Aslında gebeliğin başlangıcı olan döllenme, en son görülen adetin ilk gününden yaklaşık 14 gün sonra olmaktadır. Ancak zamanlamanın doğru yapılabilmesi bakımından pratikte, son adet tarihi, gebeliğin başladığı tarih olarak kabul edilir.
1 ve 2. HAFTA
İlk haftada her iki yumurtalıkta gelişmeye başlayan bir grup yumurta hücresi, kendi aralarında yarışarak döllenme şansı en yüksek olan en büyük yumurta haline gelmeye çalışır. Döllenme olursa (yumurta ve sperm hücrelerinin birleşmesi ile döllenme gerçekleşir) gebeliğin ilk aşamasına geçilir.
3.HAFTA
Kadının yumurtalıklarından üretilen yumurta hücresi erkeğin spermi ile döllendikten sonra embriyo (bebek) oluşur. Embriyo döllenmeden yaklaşık 7 gün sonra (bu esnada tüplerde yolculuk ederek rahim içine ulaşmıştır) kalınlaşmış rahim iç duvarına yapışır.
4.HAFTA
Hamileliğin ilk belirtisi geciken adet kanamasıdır. Anne adayı henüz bir değişiklik hissetmese de gebelik kesesi (gestasyonel sac) oluşmaya, göbek kordonu ( yolc sac) sayesinde embrio’ya oksijen ve besin taşımaya başlamıştır.
5.HAFTA
Beklenen adet gecikmiştir. Sabah yorgunluğu, bulantı ve bazen kusma, aşerme, meme uçlarının koyulaşmaya başlaması, memede gerginlik, sık idrara çıkma gibi bazı erken gebelik bulguları yavaş yavaş ortaya çıkmaya başlar. Ancak annede hiçbir değişiklik olmadan da gebelik devam edebilir. Gebelik kesesi artık transvaginalultrasonla 5.haftada mutlaka rahim içinde görülmelidir. Yaklaşık 1cm büyüklüğe ulaşır. Bu esnada kanda gebelik testi B-HCG 1500-2400 civarındadır. Gebelik kesesi kalınlaşmış rahim iç duvarı içinde yaklaşık 8-10 mm boyutunda koyu renkli bir halka şeklinde görülür ve günde 1-2 mm büyür.
6.HAFTA
Artık jinekolojik muayene ile rahim ve vajendeki değişmeler belirlenebilir. Gebelik bulantı veya kusmaları yoksa anne adayı yavaş yavaş kilo almaya başlar. Ancak bulantı ve kusma nedeniyle bir miktar kilo kaybı da olabilir. Genellikle ilk 3 ayda (12 hafta) ortalama 1 kilo alınmaktadır. Bu dönemde çok hızlı bir büyüme ve değişim söz konusudur. Bebeğinizin kalp atımları transvaginalultrasonla saptanır. Dopplerultrasonla duyulabilir.
7.HAFTA
Artık anne adayı vücudunda değişiklikler hissetmeye başlar. Sabah yorgunluğu ve aşerme gibi erken gebelik bulguları belirginleşmiştir. Memelerde dolgunluk ve gerginlik olur.
7. haftada embriyonun baş-popo mesafesi (CRL) 6 mm den 11 mm’ye büyür. Gelişmenin bu fazında beyin hızlı geliştiğinden baş vücudun diğer kısımlarına göre daha büyük görülür.
6 ile 7. haftadan sonra bebeğinizin kalp atımı dakikada 120 vurudan 160 vuruya kadar artar.
8.HAFTA
Rahim gebelikten önce yumruk büyüklüğünde iken, artık portakal büyüklüğüne ulaşmıştır. Büyümekte olan rahime bağlı olarak kasıkta, karnın alt kısımlarında gerilme ve zaman zaman kramp tarzında ağrılar olabilir. Embrio 14mm’den 21mm uzunluğa ulaşır. Baş halen büyük ve belirgin yapıdadır ve kalp çıkıntısının üzerine kıvrılmıştır. Yolc kesesi giderek küçülür.
9.HAFTA
Rahim hızla büyümektedir. Ancak hala gebelik dışarıdan bakmakla anlaşılamaz. Hazımsızlık, gaz şikâyeti ve mide yanması olabilir. Ağlama, sıkıntı gibi duygusal değişiklikler olabilir.
Baş-popo uzunluğu yaklaşık 2 ila 3cm’dir. Embrio insan şeklini kazanmıştır. Bebeğin kol-bacak ve vücut hareketleri ultrasonda görülebilir.
10.HAFTA
Kalp büyük ölçüde gelişimini tamamlar. Gövdenin dışında gelişmiş olan bağırsaklar karın boşluğu içine doğru iyice hareket ederler. Diz ve ayak belirginleşir. Ayak parmakları ve tırnakları belli olur. Kaslar güç kazanmaya başlar. Kız bebeklerde klitoris erkek bebeklerde ise penis gelişir. Böbrekleri idrar üretir, kol ve bacak hareketleri başlar. Boy: 5.5 cm. Ağırlık: 6 gr.dır. Hemen hemen bütün eklemler ve kasların oluşumu tamamlandığı için bebek artık su kesesi içinde hareket eder, ancak bu hareketleri sizin hissedebilmeniz mümkün değildir.
11.HAFTA
Annenin diş etlerinde, tırnaklarında ve cildinde değişiklikler olabilir. Bu haftada beyin hızla büyümesini sürdürmektedir ve fetus’un boyunun yarısını kafa oluşturmaktadır. Başı ile gövdesi hemen hemen aynı boyuttadır. Organ gelişimi büyük ölçüde tamamlanmıştır. Gözleri kapalıdır. Böbreklerde idrar üretimi başladığından içinde yüzdüğü amniyon sıvısının da miktarı artmaya başlar ve bu haftada yaklaşık 50ml olur. Boy: 7cm. Ağırlık 8gr. Erken yapılan zeka testi olan 11-14 hafta ikili tarama testi ve ense kalınlığı ölçümü bu haftadan itibaren yapılabilir.
12.HAFTA
Aşerme, bulantı-kusma ve sabah yorgunluğu azalmaya başlar. Bu zamana kadar yaklaşık 1-1,5 kg almış olabilirsiniz. Bebeğin yüzü insan görünümündedir, ağız içinde ise üst damak birleşmeye başlamıştır. Yüz derisi içinde kıl kökleri belirmeye başlar. Ellerde ve ayaklarda tırnaklar uzamaya başlar. Bu haftada bebeğin bütün iç organları çalışır durumdadır. Çişini yapabilir. Tırnaklar gelişir. Bu haftadan sonra bebeğinizin ilaçlardan ve zararlı etkenlerden zarar görme olasılığı azalır. Cinsel organları cinsiyetini ortaya koyacak kadar gelişmiştir. Boy: 8cm, Ağırlık: 18 gr. 11-14 hafta ikili tarama testi ve ense kalınlığı ölçümü yapılabilir.
13.HAFTA
Şimdiye kadar bulantı-kusma, sabah yorgunluğu gibi nedenlerle kilo alamamışsanız artık kendinizi daha iyi hissetmeye ve kilo almaya başlayacaksınız. Göbek kordonu plasentadan fetusa gerekli maddeleri taşırken, fetustaki artık maddeleri de annenin dolaşım sistemine aktarır. Baş-popo uzunluğu 6-8cm kadardır. Baş vücuttan büyük veya vücut kadardır. Gözler birbirine daha yakın, görünüm gittikçe daha çok insana benzemektedir. Bağırsaklar karin içerisindeki normal yerlerine geçer. El ve ayak parmakları tamamen oluşmuş, eklemler çalışmaktadır. Dış cinsel organlar artık görünür hale gelmiştir.
14.HAFTA
Artık hamile olduğunuz dışarıdan bakıldığında yavaş yavaş anlaşılmaya başlar. Belinizde hafif ağrı, kabızlık, tansiyonunuzda hafif düşmeler olabilir. Pek çok kadın gebeliğin bu döneminde kaybettiği cinsel dürtülerine yeniden kavuşur. Rahmin hızla büyümesi nedeni ile karın kaslarında gevşeme, ciltte (kalça, karın, bacak ve göğüslerde) çatlaklar (striagravidarum) görülebilir. Bebeğin baş popo uzunluğu 8-10cm, ağırlığı yaklaşık 25gr’dır. Kulaklar başın arkasından daha öne ve yanlara doğru gelir. Çene belirginleşir. Bebeğiniz dışarıdan gelen uyarılara (rahime ultrasonprobu ile basınç yapıldığında) kıvrılıp doğrularak yer değiştirir. Bebeğiniz artık yutkunmakta ve çişini yapmaktadır.
15.HAFTA
Rahminiz göbek deliğinizin 4-5 parmak altında hissedilebilir. Amnios suyu artmış ve 250 cc kadar olmuştur. Memelerden halk arasında klostrum adı verilen açık renkli sıvı gelebilir. Bu normal bir durumdur. Bebeğiniz amniyotik sıvıdan içmeye başlamıştır. Hıçkırık görülebilir. Boyu yaklaşık 13cm, kilosu 75gr’a çıkmıştır. Gelişmekte olan bebeğin kafası üzerinde lanugo adı verilen ince ve ipeksi tüyler belirmeye başlar. Bebeğiniz parmağını emmeye başlamıştır.
16.HAFTA
Rahminiz 250gr kadardır ve rahim göbek deliğinin 4 parmak altında hissedilebilir. Bu haftada downsendromu açısından son derece önemli olan üçlü tarama testi yapılabilir. Bu test için ideal zaman aralığı 16-18. haftalardır. Bebeğin baş – popo uzunluğu 10,75–11, 5cm. ağırlığı 140gr kadardır. Tırnaklar tam olarak oluşmuştur. Başta ince kıllar ve tüyler (lanugo) daha da belirginleşmiştir. Sinir sistemi gelişimi büyük ölçüde tamamlanmıştır. Sinir uyarıları ve bunlara kasların yanıtı sonucu artarda ince el, kol, bacak, vücut hareketleri görülür. Kaş ve kirpikleri oluşur. Ultrason ile cinsiyet tayini yapılabilir. Bebeğin bacakları artık kollarından daha uzundur.
17.HAFTA
İştahınız gittikçe düzelmektedir. Düşük tehdidi azalmıştır. Bebeğin cilt altı yağ depoları bu gebelik haftasından itibaren hızla artmaya başlar. Emme, yutma ve göz kırpma refleksleri de bu gebelik haftalarında ortaya çıkar. Kemiklerinde kalsiyum depolama işlemi hızlanır. Parmağını emebilir. Bu haftada kalbi günde 30lt. (1.5 kova dolusu kadar) kan pompalar. Bu hafta sonunda boy 18cm, ağırlık 150gr’dır.
18.HAFTA
Bu haftalara kadar 2-4 kilo almak oldukça normaldir. Kalbiniz gebelik öncesine göre %30-50 daha fazla çalışmaktadır. Bu haftada bebek el ve ayak parmaklarını sık sık açıp kapar. Bağırsaklarda mekonyum adı verilen ilk dışkı bu gebelik haftasından itibaren oluşmaya başlar. Bu hafta sonunda boy 20cm, ağırlığı 210gr’dır.
19.HAFTA
Kabızlık, bacaklarda kramp, eklemlerde şişlik, sırt ağrıları olabilir. Bu haftadan itibaren bebeğin cildini sürekli olarak maruz kaldığı sıvı ortamdan koruma amaçlı vernixcaseosa adı verilen madde üretilmeye başlanır. Bu madde beyaz renkli, krem kıvamında ve bebeğin cildini kaplayarak korur. Baş–popo uzunluğu 13–15cm, boy 22cm, ağırlık 280gr’dır. Cilt transparan görünümde, altında da damarlar görünür haldedir. Saçları oluşur.
20.HAFTA
Bebeğin tırnak, saç ve kirpik oluşumu tamamlanmıştır. Vücudunun büyük bir kısmı lanuga olarak adlandırılan yumuşak ve tüylü bir tabaka ile kaplıdır. Bu haftada doğumdan sonra 5 yaşına kadar devam edecek olan hızlı beyin olgunlaşması başlar. Bebeğin koku, tat, işitme, görme ve dokunma duyuları iyice aktif olmaya başlar. Bebek anne karnında uyku ve uyanıklık dönemlerine girer. Anne, bebek hareketlerini hissetmeye başlar. Boy:25cm, Ağırlık:340gr.
21.HAFTA
Şimdiye kadar yaklaşık 3,5 -5kg almış olmalısınız. Yine bu dönemde karında düzensiz kasılmalar hissedilebilir. Bebeğin kalp kası bu haftadan itibaren güçlenmeye ve daha güçlü bir şekilde kan pompalamaya başlar. Bu nedenle rahim içindeki bebeğin kalp atım sayısı 120-160 arasında değişir. Boy 28cm, ağırlık 400gr’dır.
22.HAFTA
Yatmadan önce ılık bir bardak süt, muz, greyfurt veya portakal faydalı olabilir. Bebek bu dönemde gerçek bir insanın ufak bir modeli gibidir. Seslere hareketle yanıt verir ve güzel sesleri ayırt eder. Çocuğunuzla konuşabilir, hatta ona şarkılar söyleyebilirsiniz. Doğumdan sonra aynı seslerle bebeği daha kolay sakinleştirebilirsiniz. Göz kapakları oluşmuştur ve hareket ettirebilir. Bu hafta sonunda boy 29cm, ağırlık 470gr’dır.
23.HAFTA
Gebeliğin başından bu yana yaklaşık 4,5-5,5 kilo almış olmalısınız. Bu haftada bebeğin başı vücuduna göre hala nispeten biraz daha büyük orta kulak kemikleri de gelişimini tamamlar ve bebeğinizin kulakları duymaya başlar. Cilt hala kırışıktır, hızla kilo almaya devam edecektir. Lanugo kılları daha koyu bir renk alır. Boy 31cm, ağırlık 550gr’dır.
24.HAFTA
Kilo artış hızınız ayda 1-1.5 kilo civarında olmalıdır. Vajende kokusuz, sarı-beyaz renkli, normal vajinal akıntı görülebilir. Bu haftadan itibaren bebek artık öğrenmeye, bilgileri hafızasında depolamaya ve doğru tepkiler vermeye başlamıştır. Oldukça buruşuk olan cildini verniks olarak adlandırılan bir madde kaplamıştır. Bebek parmağını emebilir, öksürebilir, hıçkırabilir. Bebek gözlerini açabilir. Boy 32cm, Ağırlık 600gr.
25.HAFTA
Çocuk hareketlerinin en iyi duyulduğu dönemdir. 24-28. haftalarda 50gr glukoz (şeker) yükleme testi yaptırmanız gerekmektedir. Bebeğin cildi artık şeffaf görünümünü kaybetmektedir. Cilt kıvrımlarla kaplıdır. Kalp atımları stetoskopla veya bebeğin pozisyonu da uygunsa karna kulağını dayayan biri tarafından duyulabilir. Boy: 33cm, Ağırlık: 700gr.
26.HAFTA
Bu haftada bebeğin akciğer gelişimi hızlanır. Akciğerler çalışmaları için çok gerekli olan, surfaktan denilen maddeyi üretmeye başlar. Ayrıca bu haftadan itibaren el ve ayak izleri oluşmaya başlar. Beyin fonksiyonları normal bir yeni doğanınkine benzer. Beynin uyku ve uyanıklık dönemlerine ait özellikler ayırt edilebilir. Boy yaklaşık 34cm, ağırlık 820gr.’dır.
27.HAFTA
Bu haftalarda birdenbire karında sertleşme hissedilebilir. Bu haftada beyin ve akciğer gelişimini hızla sürdürmeye devam eder. Bebek parmağını emer ve böylece çene kasları gelişir. Boy: 35cm. Ağırlık: 1000gr.
28.HAFTA
Rahim büyüklüğünüz neredeyse kaburgalarınızın seviyesine ulaşmıştır. Bu dönemde bebeğinizin kalsiyum ihtiyacı artar. Bebeğin akciğerleri hızla yapı ve fonksiyon açısından dışarıda yaşamaya hazır hale gelmektedir. Beyinde (REM) derin uyku (rüya) dalgaları tespit edilebilir. Zayıfça ağlayabilir, hıçkırır, vücudu yağ depolamaya başlar. Bebek sesleri tanımaya başlar. Boy: 36cm. Ağırlık: 1100gr.
29.HAFTA
Son trimester denilen bu dönem 40 haftaya kadardır. Çoğu kadın bu trimester sırasında ortalama 5kg alır. Bebeğiniz gözlerini açabilir ve başını rahim içinde sürekli döndürebilir. Yağ tabakaları oluşmaya devam eder. Duyuları tamamen gelişmiştir, ışık, ses, tat ve kokuyu algılayabilir. Boy: 38cm. Ağırlık: 1300gr’dır.
30.HAFTA
Bacaklarda kramp şikâyetleri ile oldukça sık karşılaşılır. Bu sırada annenin ağırlığı da 7–8 kilo kadar artmıştır. Bebeğin gittikçe aşağıya inmeye başladığını fark edebilirsiniz. Bebeğiniz yaklaşık 1350gr ağırlığında ve 45cm uzunluğundadır. Lanugo tüyleri kaybolur.
31.HAFTA
Anne normalde 8-10kg civarında kilo almış olabilir. Bebeğiniz rahim içinde görebilir, ışığı karanlıktan ayırabilir. Ayrıca gözlerini kırpabilir ve kapatabilir. Bebek daha az hareket etmektedir, çünkü hareket etmesi için yeterince yer yoktur. Boyu 45cm, ağırlığı 1750gr kadardır. Gittikçe artan cilt altı yağ dokusuna bağlı olarak şişmanlamaktadır. İşitme duyusu iyice gelişmiştir, tanıdık sesleri ve müziği ayırabilir.
32.HAFTA
Bu aylarda bazı annelerde meme başından “colostrum” denilen ilk süt gelebilir. Bel, kasık, bacak ağrıları artabilir. Gözlerini açıp kapar ve solunum hareketleri yapar. Saçları alın sınırına uzanmış yağ ve kas dokusunda artış hızlanmıştır. Cilt altı yağ dokusu gelişmeye devam ettikçe bebeğinizin rengi kırmızıdan pembeye doğru dönmeye başlar. Beyin gelişmesi hızlanmış, göz irisi ışık ve karanlığa cevap verir. Bebek uyur ve hareket eder. Boy: 46cm, Ağırlık: 1800gr.
33.HAFTA
Gebelikte artan relaxin hormonu uyluk eklemlerinizi gevşettiğinden yürüyüşünüz zorlaşır. Akciğerlerden (alveollerden) salgılanan surfaktan denilen bir madde artmaya başlamıştır. Bebek şimdi yaklaşık 2000gr. ağırlığında ve 47cm uzunluğundadır. Nefes alma pratiği yaparak akciğerlerini çalıştırmaktadır. Bu haftadan itibaren haftalık kilo artışınız olan 500gr’ın kabaca yarısı bebeğe gider.
34.HAFTA
Halsizlik ve yorgunluk özellikle 34. haftadan sonra daha sık hissedilir. Muayeneler sırasında tansiyonunuz ölçülür, rahimin büyümesi kontrol edilir ve bebeğinizin ultrasonla ölçümleri yapılarak kilo artışı, amnion sıvısının miktarı, bebeğinizin rahim içindeki pozisyonu, plasentanın yerleşimi ve kalitesi değerlendirilir. Gerekiyorsa NST (non-stress test) ile bebeğinizin kalp atışları ve rahim kasılmaları değerlendirilir. Bebeğiniz yaklaşık 2300gr ağırlığındadır ve ortalama 47cm uzunluğundadır. Kafa kemikleri halen oldukça yumuşaktır ve tamamen birleşmemiştir, böylece bebeğin dar doğum kanalından çıkışını kolaylaştırırlar.
35.HAFTA
Haftalık kilo artışınız 350-500gr’dır ve bebek sizin her hafta aldığınız kilonun yarısı kadar kilo almaktadır (180-250gr). Bebeğiniz 2500gr’ın üzerindedir ve muhtemelen 50cm’e yakın bir uzunluktadır. Akciğerler genellikle tamamen gelişmiştir.Bebeğinizin yağ depolaması devam eder. Tüm organ sistemleri gelişim ve olgunlaşmasını tamamlamıştır. Bebeğiniz 2600gr kadardır.
36.HAFTA
Rahminiz orijinal hacminin 1000 katı kadar genişlemiştir ve hiç yeriniz kalmamış gibi hissedebilirsiniz, rahim muhtemelen kaburgalarınızın altındadır. Ortalama 12 ile 16 kg. arasında kilo almışsınızdır. Bebeğiniz 2800gr kadardır.
37.HAFTA
Artık bu haftadan itibaren bebeğinizin herhangi bir gün doğmasında sakınca yoktur. Yaklaşık 3000gr ağırlığındadır ve 51cm uzunluğundadır. Vücudu iyice şekillenmiş, doğum kanalına yerleşme çalışmaları devam etmektedir. El ve ayak tırnakları artık parmakların ucuna kadar uzamıştır.
38.HAFTA
Artık her an doğum yapabilirsiniz ve bu normal zamanında bir doğum olarak tanımlanır. Bu haftada bebeğinizin kafa çevresi ile karın çevresi yaklaşık olarak birbirine eşittir. Bebeğiniz 3000gr’ı geçmiştir ve yaklaşık 51cm uzunluğundadır. Bebeği kaplayan tüylü lanugo tabakasının çoğu kaybolmuştur ve peynir benzeri tabaka (vernix caseosa) da yok olmuştur.
39.HAFTA
Bebeğiniz muhtemelen başı doğum kanalına girecek şekilde pozisyon almıştır. Halen bağışıklık sistemi tam gelişmemiştir ve plasenta aracılığı ile anneden antikorları (bağışıklık hücreleri) almaya devam etmektedir. Son haftada amniyon zarı (su kesesi) her an açılabilir ve suyunuz gelebilir. Artık bebek çok sık uyumaya başlamıştır. Büyük gün çok yaklaşmıştır. Boyu yaklaşık 51cm, kilosu 3.250gr.
40.HAFTA
Bebeğiniz doğum gününe hazırdır. Cildi pembe–kırmızı bir renkte, boyu yaklaşık 52cm, kilosu 3.300-3.500gr. Doğum anı yaklaştıkça rahim ağzı yavaş yavaş açılmaya başlar. Bu açıklık yaklaşık 10cm’e ulaştığında doğumun ilk evresi tamamlanmıştır. Bundan sonra başlayan ikinci evre ile bebek annenin doğum kanalında ilerler ve anne karnında geçirdiği yaklaşık 40 haftalık süreyi tamamlayarak dünyaya gelir.
